مقاله آشنایی با مدیریت پایگاه دادهها در سیستم اوراکل
مقدمه
مفهوم پایگاه دادهها برای ساماندهی پردازش دادهها در سیستمهای اطلاعاتی ایجاد شده است. این مفهوم به همراه مفهوم سیستم مدیریت پایگاه دادهها که دسترسی موثر و کارا به دادهها را فراهم میکند، رشد کرده است. اولین سیستمهای مدیریت پایگاه دادهها در دهه 1960 گسترش یافت. گرچه ابتدا مدل‌های دادههای مختلفی برای پایگاه دادهها مطرح شد، در نهایت مدل رابطه‌های به دلیل امکان پردازش آسان دادهها فراگیر شد. در اوایل دهه 70 اولین نسخه تجاری پایگاه دادههای رابطه‌ای توسط شرکت اوراکل عرضه شد که هم اکنون نیز این شرکت با ارائه امکانات جدید از پیشگامان سیستمهای پایگاه داده در دنیا است. از مزایای سیستم اوراکل پردازش بهینه دادهها با وجود میزان بالای کاربران همزمان است.
متخصصین سیستم اوراکل در صنایع مختلف در حوزه توسعه سیستمهای کامپیوتری و پردازش دادهها فعالیت میکنند. بیشتر آنها در شرکت‌هایی با پایگاه دادههای بزرگ مانند بیم‌هها و بانکها با حجم بالای تراکنش مشتریان کار میکنند. برخی دیگر مسئول پایگاه دادههای شرکتهای کوچکتر هستند. با وابسته شدن هرچه بیشتر مراکز خصوصی، دولتی و سازمان‌ها در ایران به تکنولوژی پایگاه دادهها می توان انتظار داشت مشاغل مرتبط با این حوزه که یکی از مهمترین آنها متخصص حوزه اوراکل است، نیز توسعه یابد.
در سال‌های اخیر میزان استخدام مدیران پایگاه دادهها در امریکا و استرالیا به میزان ۱۵ درصد رشد داشته است. در حالی که سایر مشاغل حدود 10 درصد رشد داشته‌اند. متوسط درآمد سالیانه مدیران پایگاه دادهها در امریکا 77.000 دلار و در استرالیا 72.000 دلار بوده است. اطلاعات نشان میدهد، متخصص پایگاه دادهها که دارای تسلط بر سیستمهای کاراتر و دارای تخصص و تجارب بیشتری باشند، از درآمدهای بالاتری برخوردارند.
- مسئولیت‌ها و وظایف
متخصص (ویا مدیر) پایگاه داده اوراکل دارای دانش تخصصی در حوزه‌های طراحی، توسعه و نگهداری پایگاه دادهها است. به طور کلی، مدیر پایگاه دادهها شرایط را برای دسترسی آسان و امن کاربران و برنامه‌ها به دادهها فراهم میکند. اغلب مدیران پایگاه داده برای فهمیدن نیازهای داده‌ایسازمان و برنامه ریزی برای رسیدن به آن با مدیریت همکاری میکنند. به عنوان مثال، در صورت عدم وجود پایگاه داده کارآمد، امکان ثبت و پردازش تراکنشهای بانکی و تلفن‌های همراه در اندازه‌های فعلی غیر قابل تصور است. در ادامه به وظایف اصلی مدیر پایگاه دادهها اشاره میکنیم:
- اطمینان از تناسب پایگاه دادهها با نیازهای اطلاعاتی – در بسیاری از پروژه های نرم افزاری یکی از ارکان اصلی پروژه، طراحی و توسعه پایگاه داده متناسب با اهداف آن پروژه است که متناسب با نیازهای اعلام شده و سایر دادههای سازمان باشد. متخصصین پایگاه دادهها مسئول درستی و قابل اعتماد بودن داده ها نیز هستند و برای این منظور ارتباط نزدیک و مداومی با تیم طراحی و توسعه نرم افزار دارند.
- مدیریت تغییرات در پایگاه دادهها – با توجه به تغییر و توسعه نیاز سازمان ها در طول زمان و از سوی دیگر ورود فناوری های جدید نرم افزاری، ساختار پایگاه دادهها با همکاری متخصصین پایگاه داده ها بروز میگردد.
- اطمینان از کارایی پایگاه دادهها – با توجه به حجم دادهها و میزان تراکنشهای پایگاه داده باید کارایی آن توسط مدیر پایگاه داده ها تضمین گردد.
- امنیت دسترسی‌ها – امنیت یکی از مهمترین مسایل در توسعه و نگهداری پایگاه دادهها است. مدیر پایگاه دادهها معیارهای امنیتی را تعیین و بر سطح دسترسی‌های کاربران کنترل دارد. مدیر پایگاه دادهها با کنترل مداوم سطح دسترسی کاربران و نظارت بر عملیات آنها از دسترسی غیر مجاز به اطلاعات و ایجاد مشکل و خرابکاری احتمالی جلوگیری میکند. به عنوان مثال در پایگاه دادههای بانکها، اطلاعات کاملی از مشتریان، حسابهای بانکی و تراکنشهای آنها (مقدار برداشت و یا واریز وجه) ثبت و نگهداری می شود. این وظیفه مدیر پایگاه داده ها است که از دسترسی مجاز افراد و برنامه‌ها به اطلاعات اطمینان یابد.
- ترمیم پایگاداده‌ها- یک جنبه مهم از امنیت، محافظت از پایگاه دادهها در برابر خرابی دادهها است. یکی از روشهای حفظ دادههای موجود در پایگاه دادهها، تهیه نسخه پشتیبان از پایگاه دادهها و نگهداری آن در محلی دیگر است که در صورت نیاز و خراب شدن یا از دست رفتن پایگاه داده اصلی، امکان استفاده از آن میسر باشد. برای این منظور در دوره های زمانی مشخص از پایگاه داده‌هانسخه پشتیبان تهیه میشود. درصورت خرابی رسانه ذخیره سازی، نفوذ هکرها و یا ... مدیر پایگاه دادهها نسخه پشتیبان را بازیابی و پایگاه دادهها را ترمیم مینماید.
- نحوه کسب دانش و مهارت
دانش تخصصی در حیطه پایگاه دادهها و سیستم مدیریت پایگاه داده مورد استفاده در ورود به مشاغل پایگاه دادهها اهمیت زیادی دارد. شرکت اوراکل نیز مانند سایر شرکتهای عرضه کننده سیستمهای مدیریت پایگاه دادهها اقدام به تدوین سرفصلهای آموزشی و برگزاری دوره‌های تخصصی در این زمینه نموده است که در صورت قبولی در آزمون مربوطه، دانشجویان مدرک معتبر بین المللی نیز دریافت می کنند. برای مثال، گواهی نامهOCA (Oracle Certified Associate) و OCP (Oracle Certified Professional) توسط شرکت اوراکل و نمایندگان قانونی این شرکت در سرتاسر دنیا به متخصصین پایگاه داده اوراکل اعطاء میگردد.
داشتن تخصص بالا و مدارک بین المللی، فرصت های شغلی و بازار کار گستردهتری را پیش روی متقاضیان شغل مدیریت پایگاه داده ها قرار میدهد. همچنین امکان کار در خارج از کشور نیز برای آنها تسهیل میگردد. با دریافت مدارک تخصصی سیستم مدیریت پایگاه دادههای اوراکل، در هر کجای دنیا میتوان شغل پر درآمدی به دست آورد. زیرا سیستم اوراکل از سیستمهای متداول کسب و کارهای بزرگ در سراسر جهان است. در ایران نیز برخی موسسات آموزشی اقدام به برگزاری دوره‌های اوراکل با سرفصلهای آموزشی استاندارد نموده‌اند که امکان شرکت در آزمون‌های بینالمللی را برای دانشجویان فراهم میکند. از مجموعه دوره‌های آموزشی استاندارد شرکت اوراکل، گذراندن دوره‌های زیر به ترتیب پیشنهاد میگردد:
- Oracle Database: SQL and PL/SQL Fundamentals
این دوره به وظایف I و II در بخش قبل مرتبط است.
- Oracle Database 12c: Administration Workshop
این دوره به وظایف III و IV در بخش قبل مرتبط است.
- Oracle Database 12c: Backup and Recovery Workshop
این دوره به وظیفه V در بخش قبل مرتبط است.
نگارنده: دکتر شهرام سلامی
